Οι ορθοστάτες αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα «εργαλεία» που διαθέτουν οι Φυσικοθεραπευτές προκειμένου να επιτύχουν την όσο το δυνατόν πιο ποιοτική όρθια στάση κυρίως σε άτομα με εγκεφαλική παράλυση (αλλά όχι μόνο), τα οποία δεν μπορούν να ορθοστατήσουν ή να περπατήσουν ή να περπατήσουν σωστά. Πολλές τεχνικές θεραπευτικής παρέμβασης ατόμων με τις παραπάνω παθήσεις περιλαμβάνουν την χρήση ορθοστατών προκειμένου να βοηθήσουν στην επίτευξη των βέλτιστων δυνατών αποτελεσμάτων.
Είδη ορθοστατών και ο τρόπος λειτουργίας τους
Ο ορθοστάτης συναντάται σε 4 είδη:
Ύπτιος ορθοστάτης, όταν τα άτομα δεν έχουν καλό έλεγχο του κεφαλιού και του κορμού τους.
Πρηνής ορθοστάτης ,ο οποίος ενδείκνυται για άτομα με καλό κινητικό έλεγχο του κεφαλιού και της ωμικής ζώνης.
Δυναμικός ορθοστάτης, ο οποίος είναι καταλληλότερος για άτομα τα οποία διαθέτουν καλό έλεγχο του κεφαλιού και της ωμικής ζώνης και αναζητούν τρόπους ανεξάρτητης μετακίνησης.
Κάθετος ορθοστάτης, ο οποίος συναντάται σπάνια σήμερα και εν πολλοίς έχει περιθωριοποιηθεί λόγω των πολλών δυνατοτήτων των τριών παραπάνω ειδών.
Ο κάθε ορθοστάτης θα πρέπει να μπορεί να ρυθμίζεται εύκολα από το περιβάλλον του ατόμου, να μπορεί το άτομο να τοποθετείται εύκολα σε αυτόν και επιπλέον να διαθέτει τις ρυθμίσεις εκείνες που θα εξυπηρετήσουν κάθε του ανάγκη (πχ στήριγμα θώρακα, λεκάνης και γονάτων, προσκέφαλο, προστατευτικά θώρακος και γονάτων κ.α).
Το άτομο πρέπει να τοποθετηθεί σωστά στον ορθοστάτη, με τη σωστή ευθυγράμμιση, ενώ όσο βελτιώνεται η δυνατότητα φόρτισης των κάτω άκρων, τόσο ο ορθοστάτης ρυθμίζεται σε κατακόρυφη θέση.
Σε ποιες παθήσεις βοηθά σημαντικά ο ορθοστάτης
Ο ορθοστάτης αποτελεί σημαντικό εργαλείο στα χέρια του φυσικοθεραπευτή καθώς:
Μειώνει την υπερτονία έως και 12 ώρες, σε περιπτώσεις σπαστικής μορφής εγκεφαλικής παράλυσης
Η αντιβαρική όρθια θέση του ορθοστάτη δίνει τη δυνατότητα συν-σύσπασης, σε ορισμένες μορφές εγκεφαλικής παράλυσης
Βοηθά την αύξηση του τόνου και της δύναμης των αντιβαρικών μυών του κορμού
Βοηθά την φυσιολογική θέση της κεφαλής στον χώρο
Διευκολύνει τον έλεγχο του κεφαλιού και κινητοποιεί το άτομο να δει και να παρατηρήσει το περιβάλλον του και τα πρόσωπα που υπάρχουν σε αυτό
Βοηθά στην ανάπτυξη και τη διαμόρφωση των οστών, μέσω της φόρτισης που παρέχει η όρθια θέση
Μειώνει τις παραμορφώσεις των αρθρώσεων, της σπονδυλικής στήλης και διατηρεί την ελαστικότητα των μαλακών μορίων
Βοηθά στην ανάπτυξη της αντίληψης του ατόμου
Βοηθά στη λειτουργία της κύστης
Μειώνει το ποσοστό λοιμώξεων
Βελτιώνει τον τόνο των αναπνευστικών μυών
Μειώνει τα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης
Βελτιώνει την αιμάτωση του πνευμονικού ιστού
Βοηθά τη λειτουργία της πέψης και την κινητικότητα του εντέρου
Βοηθά στην ευκολότερη ανάπτυξη των μορφών επικοινωνίας αλλά και του τρόπου σίτισης
Βελτιώνει την αυτοπεποίθηση και την κοινωνικότητα του ατόμου και διευκολύνει την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον
Η χρήση του ορθοστάτη μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία ακόμη και των 12 μηνών. Αν και ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση, ένα τυπικό πρόγραμμα περιλαμβάνει τη χρήση ορθοστάτη για 45 περίπου λεπτά, 2-3 φορές ημερησίως και 4-5 φορές εβδομαδιαίως. Εκτός από την εκπαίδευση του ατόμου, πολύ σημαντικό είναι και ο φροντιστής ή/και το οικογενειακό περιβάλλον του να κατανοήσουν τον σωστό τρόπο εφαρμογής της θεραπείας αλλά και τη σημασία της.