Η εικόνα που σχηματίζει στο νου του ο ασθενής για την πάθηση που αντιμετωπίζει, χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο, μπορεί πολλές φορές να τον βοηθήσει να την ξεπεράσει ή να τον κάνει να αισθανθεί χειρότερα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με την «αγωγή» που μπορεί να συστήσει ο ειδικός επιστήμονας υγείας προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πάθηση. Προς τι όμως τα εισαγωγικά στην αγωγή; Η απάντηση βρίσκεται στο φαινόμενο Placebo και στο φαινόμενο Nocebo. Τι συνιστούν όμως αυτά τα δύο; Αν και φαίνονται ίδια, σαν δίδυμο, στην ουσία είναι εκ διαμέτρου αντίθετα.
Placebo Effect
Δεν είναι λίγες οι φορές εκείνες που ο επιστήμονας υγείας συστήνει μια αγωγή στον ασθενή με την υπόσχεση ότι αυτή θα τον ανακουφίσει άμεσα από τον πόνο και τη δυσλειτουργία που τον ταλαιπωρεί. Ο ασθενής λαμβάνει αυτή την αγωγή και αμέσως αισθάνεται πολύ καλύτερα. Μόνο που αυτή η παρέμβαση είναι εικονική και που δεν προκαλεί απολύτως τίποτα στον οργανισμό. Πώς όμως ο ασθενής αισθάνθηκε άμεσα καλύτερα; Λόγω της «υπόσχεσης» του φυσικοθεραπευτή για το αποτέλεσμα της θεραπείας αλλά και της «πεποίθησης» που σχημάτισε ο ασθενής ότι αυτό όντως θα συμβεί. Αυτό είναι το φαινόμενο Placebo. Προέρχεται από το λατινικό ρήμα placeoτο οποίο σημαίνει «θα προσφέρω ευχαρίστηση» και πρόκειται για εικονική αγωγή η οποία μπορεί να κυκλοφορεί σε οποιαδήποτε μορφή (αλοιφές, χάπια, ενέσεις ακόμα και… χειρουργικές επεμβάσεις) και στόχο έχει να προκαλέσει θετικές αντιδράσεις στον ασθενή. Όχι από την ίδια την ψευδοπαρέμβαση αλλά από τη θετική εικόνα που καλλιεργεί στον ασθενή ότι θα νιώσει καλύτερα. Το φαινόμενο Placebo βασίζεται στο δόγμα ότι οι θετικές προσδοκίες οδηγούν σε θετικά αποτελέσματα και πρόκειται κυρίως για την κυριαρχία του μυαλού έναντι του ζητήματος παρά για ιατρική – φαρμακευτική θεραπεία αντιμετώπισης.
Nocebo Effect
Το φαινόμενο Nocebo από την πλευρά του είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Προέρχεται από το λατινικό ρήμα noceo που σημαίνει «θα κάνω κακό» και στην ουσία είναι μια εικονική αγωγή που μπορεί να λάβει οποιαδήποτε μορφή και προκαλεί αρνητική αντίδραση στον ασθενή. To Nocebo όπως και το placebo είναι εικονική παρέμβαση που δεν μπορεί να επηρεάσει με οποιοδήποτε τρόπο τον οργανισμό αλλά βασίζεται στο δόγμα ότι οι αρνητικές προσδοκίες οδηγούν σε αρνητικά αποτελέσματα. Και εδώ το ζήτημα είναι η κυριαρχία του μυαλού απέναντι στο σώμα. Για παράδειγμα, ο φυσικοθεραπευτής συστήνει στον ασθενή να λάβει μια «αγωγή» ωστόσο τον προειδοποιεί ότι θα του προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα όπως πχ ζαλάδα και ναυτία. Όταν λοιπόν ο ασθενής λάβει την αγωγή αυτή είναι σίγουρο ότι μετά από λίγο θα αρχίσει να νιώθει τα περισσότερα συμπτώματα που του έχει αναφέρει ο επιστήμονας υγείας (αν όχι όλα). Αυτό είναι το Nocebo effect. Ο ασθενής «πείστηκε» ότι θα εμφανιστούν αυτά τα συμπτώματα και γι αυτό εμφανίστηκαν.
Συμπερασματικά, είναι πολύ πιθανό ότι η αντίδραση του ασθενούς στη θεραπεία θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από το τι θα πιστέψει ότι θα του συμβεί. Αν σκεφτεί θετικά αυξάνονται οι πιθανότητες θετικών αποτελεσμάτων από τη θεραπεία ενώ η αρνητικές σκέψεις, αν δεν επιδράσουν αρνητικά, θα αποδειχθούν λιγότερο αποτελεσματικές ως θεραπεία. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό αφορούν το υποσυνείδητο και μπορεί να περιλαμβάνουν εμπειρίες του παρελθόντος,, υποθέσεις, προτάσεις κτλ.
Η νοοτροπία και η δύναμη της πρότασης παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο γενικότερο ευ ζην των ανθρώπων, πολύ πιο σημαντικό από όσο πολλοί θεωρούν.
