Η αρθροσκόπηση ώμου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στη χειρουργική αποκατάσταση του ώμου τις τελευταίες δεκαετίες. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική που επιτρέπει στον χειρουργό να δει και να παρέμβει ενδοαρθρικά με ακρίβεια, ελαχιστοποιώντας τον τραυματισμό των γύρω ιστών. Όμως, η επιτυχία της διαδικασίας δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την επέμβαση. Η φυσικοθεραπεία μετά την επέμβαση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αποκατάστασης, καθώς διαμορφώνει την τελική λειτουργική ικανότητα του ώμου.
Τι είναι η αρθροσκόπηση ώμου;
Η αρθροσκόπηση ώμου είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος κατά την οποία ο ορθοπεδικός εισάγει μέσω μικρών τομών ένα λεπτό εργαλείο με κάμερα (το αρθροσκόπιο) στην άρθρωση του ώμου. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, μπορεί να ελέγξει με ακρίβεια τις ενδοαρθρικές δομές (όπως τον επιχείλιο χόνδρο, τους τένοντες του στροφικού πετάλου, τον αρθρικό θύλακα και τις αρθρικές επιφάνειες) και να προχωρήσει σε διορθωτικές παρεμβάσεις με ειδικά εργαλεία.
Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται τόσο για διαγνωστικούς όσο και για θεραπευτικούς σκοπούς, με στόχο τη βελτίωση της λειτουργικότητας της άρθρωσης και τη μείωση του πόνου.
Πότε είναι απαραίτητη η αρθροσκόπηση ώμου;
Η ένδειξη για αρθροσκόπηση ώμου υπάρχει συνήθως σε περιπτώσεις που η συντηρητική αντιμετώπιση (φυσικοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, ανάπαυση) δεν έχει αποδώσει και τα συμπτώματα επιμένουν ή επιδεινώνονται. Μερικές από τις συχνότερες παθήσεις που οδηγούν σε αρθροσκοπική παρέμβαση είναι:
- Μερική ή πλήρης ρήξη του στροφικού πετάλου
- Σύνδρομο πρόσκρουσης ώμου
- Κατάγματα εντός της άρθρωσης με ανάγκη ευθυγράμμισης
- Αστάθεια ή εξαρθρήματα ώμου (π.χ. Bankart)
- Φλεγμονή ή πάχυνση του αρθρικού θυλάκου (π.χ. σε παγωμένο ώμο)
- Αφαίρεση ελεύθερων σωμάτων εντός της άρθρωσης
Η επιλογή της αρθροσκόπησης αντί της ανοικτής χειρουργικής οφείλεται στα σημαντικά πλεονεκτήματά της.
Πλεονεκτήματα της αρθροσκόπησης ώμου
Η αρθροσκόπηση ώμου προσφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα με μικρότερο χειρουργικό τραυματισμό, κάτι που μειώνει τη διάρκεια νοσηλείας, το μετεγχειρητικό πόνο και το χρόνο αποκατάστασης. Επιπλέον, ο χειρουργός έχει τη δυνατότητα να ελέγξει ολόκληρη την άρθρωση με ελάχιστη διαταραχή των ιστών, βελτιώνοντας την ακρίβεια της διάγνωσης και της παρέμβασης.
Η περιορισμένη επεμβατικότητα ευνοεί την ταχύτερη επιστροφή του ασθενούς στις δραστηριότητές του, υπό την προϋπόθεση ότι ακολουθείται ένα καλά σχεδιασμένο φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα.
Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας μετά την αρθροσκόπηση ώμου
Η επιτυχής έκβαση της αρθροσκόπησης ώμου εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη φυσικοθεραπεία που ακολουθεί. Η χειρουργική επέμβαση διορθώνει το παθολογικό υπόβαθρο, αλλά η λειτουργική αποκατάσταση προκύπτει μέσα από τη σταδιακή επαναφορά της κινητικότητας, της δύναμης και του ελέγχου της άρθρωσης. Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα αποκατάστασης πρέπει να είναι εξατομικευμένο, ανάλογα με τη φύση της επέμβασης και την κλινική εικόνα του ασθενούς.
Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση διακρίνεται σε φάσεις:
Άμεση μετεγχειρητική φάση (ημέρες 1–14)
Στο αρχικό στάδιο, ο κύριος στόχος είναι η προστασία της άρθρωσης και η διαχείριση του πόνου και του οιδήματος. Χρησιμοποιείται ανάρτηση ώμου, ενώ η φυσικοθεραπεία εστιάζει σε παθητικές κινητοποιήσεις, ήπιες ασκήσεις για την άκρα χείρα, τον αγκώνα και τον αυχένα, καθώς και αναπνευστική ενδυνάμωση για πρόληψη επιπλοκών λόγω μειωμένης δραστηριότητας.
Ενδιάμεση φάση (2η–6η εβδομάδα)
Η κινητικότητα αυξάνεται σταδιακά μέσω διαφόρων ασκήσεων. Ο φυσικοθεραπευτής καθοδηγεί τον ασθενή στην επανεκπαίδευση του εύρους κίνησης, με προσοχή στην ποιότητα και στη συμμετρία της κίνησης. Σε περιπτώσεις συρραφής του στροφικού πετάλου, αποφεύγονται ενεργητικές κινήσεις που επιβαρύνουν τον τένοντα, μέχρι την πλήρη επούλωση.
Φάση ενδυνάμωσης (μετά την 6η εβδομάδα)
Με την πρόοδο της επούλωσης, ενσωματώνονται ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του ώμου, της ωμοπλάτης και του κορμού, με στόχο την αποκατάσταση της λειτουργικής σταθερότητας. Η ιδιοδεκτικότητα εκπαιδεύεται με ασκήσεις ισορροπίας και ελεγχόμενης φόρτισης.
Φάση επανένταξης (μετά την 12η εβδομάδα)
Ο ασθενής επανέρχεται σταδιακά σε απαιτητικές δραστηριότητες ή αθλητικά μοτίβα, ανάλογα με το προ-χειρουργικό του επίπεδο. Η επανεκπαίδευση γίνεται υπό επιτήρηση και προσαρμόζεται στις ανάγκες του, ώστε να αποφευχθεί υπερφόρτιση ή υποτροπή.
Ο φυσικοθεραπευτής εφαρμόζει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει:
- Φυσικά μέσα (παγοθεραπεία, θερμοθεραπεία, ηλεκτροθεραπεία, laser, υπέρηχο, στοχευμένες ραδιοσυχνότητες, biofeedback, μαγνητικό διεγέρτη, κρουστικό υπέρηχο)
- Κινησιοθεραπεία (διατάσεις, ασκήσεις ενδυνάμωσης, ασκήσεις με έμφαση στην ιδιοδεκτικότητα και στην κιναισθησία)
- Ειδικές τεχνικές κινητοποίησης (Ackermann)
- Περίδεση (Kinesio taping)
- Βελονισμός (dry needling)
- Εκπαίδευση του ασθενή και ενημέρωση για την παθολογία του καθώς και για τις δραστηριότητες που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ή να τον επιβαρύνουν περισσότερο
- Θεραπευτική άσκηση (λειτουργική επανεκπαίδευση, ασκήσεις νευρομυϊκού συντονισμού).
- Συμβουλές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη ενδεχόμενης επιδείνωσης.
Η αρθροσκόπηση ώμου είναι μια προηγμένη τεχνική που προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στην αντιμετώπιση πολλών παθήσεων του ώμου. Ωστόσο, η πραγματική αποκατάσταση δεν ολοκληρώνεται στο χειρουργείο. Η φυσικοθεραπεία είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας. Η εξειδικευμένη καθοδήγηση από φυσικοθεραπευτή, η σωστή χρονομέτρηση της κινητοποίησης και η ενεργή συμμετοχή του ασθενούς είναι τα στοιχεία που καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα.
