Το κάταγμα λόγω καταπόνησης είναι ένας τύπος μικροσκοπικού κατάγματος που προκύπτει από επαναλαμβανόμενη μηχανική πίεση στα οστά, χωρίς να υπάρχει κάποιο ξαφνικό τραυματικό γεγονός. Σε αντίθεση με τα οξέα κατάγματα που συμβαίνουν από μια ισχυρή δύναμη, τα κατάγματα καταπόνησης εμφανίζονται σταδιακά, καθώς το οστό δεν προλαβαίνει να ανακάμψει από τις συνεχείς φορτίσεις που δέχεται.
Αυτού του είδους οι κακώσεις παρατηρούνται συχνά σε δρομείς, αθλητές των οποίων η δραστηριότητα περιλαμβάνει άλματα καθώς και σε άτομα που αυξάνουν απότομα την ένταση της φυσικής τους δραστηριότητας. Τα πιο συνηθισμένα σημεία στα οποία προκύπτει ένα κάταγμα λόγω καταπόνησης είναι:
- Μετατάρσια οστά του ποδιού
- Κνήμη (κυρίως στους δρομείς)
- Μηριαίο οστό
- Ισχίο και λεκάνη
- Οστά της άκρας χείρας.
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Ένα κάταγμα λόγω καταπόνησης μπορεί να οφείλεται σε υπερβολική ή απότομη φόρτιση του οστού, η οποία ξεπερνά την ικανότητά του να προσαρμόζεται και να αναδομείται. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Απότομη αύξηση της έντασης ή της διάρκειας της άσκησης. Όταν ένα άτομο αυξάνει απότομα τον όγκο της προπόνησής του, το οστό δεν προλαβαίνει να προσαρμοστεί, με αποτέλεσμα να προκαλούνται μικροκατάγματα.
- Επαναλαμβανόμενες κινήσεις υψηλής έντασης. Αθλήματα όπως ο μαραθώνιος, το μπάσκετ και το ποδόσφαιρο ασκούν υψηλή πίεση σε συγκεκριμένα οστά, αυξάνοντας την πιθανότητα εμφάνισης κατάγματος καταπόνησης.
- Λάθος τεχνική ή ακατάλληλα υποδήματα. Η λανθασμένη βιομηχανική κίνηση και η ανεπαρκής απορρόφηση κραδασμών από τα παπούτσια αυξάνουν την καταπόνηση.
- Οστεοπόρωση και ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών. Η χαμηλή οστική πυκνότητα, που συχνά οφείλεται σε ανεπάρκεια ασβεστίου και βιταμίνης D, καθιστά τα οστά πιο ευάλωτα σε μικροτραυματισμούς.
- Υπερβολική καταπόνηση χωρίς επαρκή ξεκούραση. Η έλλειψη χρόνου αποκατάστασης μεταξύ των προπονήσεων δεν επιτρέπει στο οστό να ανακάμψει πλήρως, καθιστώντας το πιο ευάλωτο σε κάταγμα.
Τα συμπτώματα που συνοδεύουν ένα κάταγμα λόγω καταπόνησης
Το κάταγμα καταπόνησης μπορεί να μην είναι αμέσως εμφανές, καθώς δεν προκαλεί οξύ πόνο από την αρχή. Τα συμπτώματα αναπτύσσονται σταδιακά και συνήθως περιλαμβάνουν:
- Ήπιο πόνο στην περιοχή του κατάγματος που επιδεινώνεται με τη δραστηριότητα και υποχωρεί με την ξεκούραση.
- Τοπική ευαισθησία και πόνο κατά την πίεση του οστού.
- Οίδημα και ελαφρά φλεγμονή στο σημείο της κάκωσης.
- Δυσφορία που αρχικά εμφανίζεται μόνο κατά την άσκηση αλλά σταδιακά γίνεται πιο επίμονη, επηρεάζοντας την καθημερινότητα.
Η διάγνωση των καταγμάτων καταπόνησης απαιτεί λεπτομερή κλινική εξέταση και απεικονιστικό έλεγχο με μαγνητική τομογραφία ή / και σπινθηρογράφημα οστών, καθώς τα μικροκατάγματα μπορεί να μην είναι εμφανή στις πρώτες ακτινογραφίες.
Πώς αντιμετωπίζεται το κάταγμα λόγω καταπόνησης;
Η θεραπεία των καταγμάτων λόγω καταπόνησης βασίζεται στην ξεκούραση, στη σταδιακή αποκατάσταση της κινητικότητας και στην ενδυνάμωση των μυών της περιοχής που έχει υποστεί το κάταγμα.
Η πλειοψηφία των καταγμάτων καταπόνησης μπορεί να αντιμετωπιστεί με μη χειρουργικές μεθόδους, αρκεί να υπάρξει έγκαιρη διάγνωση. Οι συντηρητικές θεραπείες περιλαμβάνουν:
- Ανάπαυση και τροποποίηση των δραστηριοτήτων που προκαλούν πόνο για 6-8 εβδομάδες.
- Χρήση βοηθημάτων (νάρθηκες, βακτηρίες) για τη μείωση της πίεσης στο οστό.
- Κατάλληλη διατροφή για τη διατήρηση της υγείας των οστών, με επαρκή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D.
Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στη διαχείριση του κατάγματος λόγω καταπόνησης
Η φυσικοθεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντική στη διαδικασία αποκατάστασης καθώς συμβάλλει στην ανάκτηση της λειτουργικότητας, τη μείωση του πόνου και την πρόληψη μελλοντικών τραυματισμών.
Ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας μπορεί να περιλαμβάνει:
- Φυσικά μέσα (παγοθεραπεία, θερμοθεραπεία, ηλεκτροθεραπεία, laser, υπέρηχο, στοχευμένες ραδιοσυχνότητες, biofeedback, μαγνητικό διεγέρτη, κρουστικό υπέρηχο)
- Κινησιοθεραπεία (διατάσεις, ασκήσεις ενδυνάμωσης, ασκήσεις με έμφαση στην ιδιοδεκτικότητα και στην κιναισθησία)
- Μυοπεριτονιακή απελευθέρωση (Ergon technique).
- Περίδεση (Kinesio taping)
- Βελονισμός (dry needling)
- Εκπαίδευση του ασθενή και ενημέρωση για την παθολογία του καθώς και για τις δραστηριότητες που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ή να τον επιβαρύνουν περισσότερο
- Θεραπευτική άσκηση (λειτουργική επανεκπαίδευση, ασκήσεις νευρομυϊκού συντονισμού).
- Συμβουλές για τη διόρθωση της στάσης σώματος, την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη ενδεχόμενης επιδείνωσης.
Το κάταγμα λόγω καταπόνησης μπορεί να προληφθεί με σωστή προετοιμασία του σώματος, σταδιακή αύξηση της έντασης της άσκησης και τον κατάλληλο χρόνο ξεκούρασης και αποκατάστασης μεταξύ των προπονήσεων.
