Παχυσαρκία και ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στη διαχείριση

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί την παχυσαρκία την πιο σοβαρή πάθηση για την υγεία σήμερα, λόγω του αυξημένου αριθμού παχύσαρκων ατόμων, και ενηλίκων και παιδιών, αλλά και των επιπτώσεων που έχει στην ποιότητα ζωής γενικότερα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ το 2022, 1 στους 8 ανθρώπους στον κόσμο ζούσε με παχυσαρκία και 2,5 δισεκατομμύρια ενήλικες (18 ετών και άνω) ήταν υπέρβαροι. Επίσης, 37 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών ήταν υπέρβαρα.

Οι αριθμοί αυτοί υπογραμμίζουν το πόσο επείγον και σημαντικό είναι να αντιμετωπιστεί και να προληφθεί η παχυσαρκία.

 

Πού οφείλεται η παχυσαρκία;

Η παχυσαρκία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να είναι γενετικοί, περιβαλλοντικοί, συμπεριφορικοί κ.α . Οι κύριες αιτίες της παχυσαρκίας είναι:

• η κατανάλωση περισσότερων θερμίδων από όσες καίει ο οργανισμός. Η υπερβολική πρόσληψη επεξεργασμένων τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και λίπη συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους, ιδίως όταν συνδυάζεται με σωματική αδράνεια.
• Ο σύγχρονος τρόπος ζωής χαρακτηρίζεται από την παρατεταμένη σωματική αδράνεια και καθιστική καθημερινότητα. Οι πολλές ώρες που περνάμε καθιστοί στη δουλειά ή στο σπίτι, σε συνδυασμό με την έλλειψη τακτικής σωματικής δραστηριότητας, συμβάλλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους.
• Η παχυσαρκία μπορεί να είναι και αποτέλεσμα γενετικής προδιάθεσης. Ορισμένοι άνθρωποι κληρονομούν γονίδια που τους κάνουν να αποθηκεύουν λίπος ή να έχουν πιο αργό μεταβολισμό, καθιστώντας τη διαχείριση του βάρους πιο δύσκολη.
• Συναισθηματικοί παράγοντες, όπως το άγχος και η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσουν σε υπερκατανάλωση τροφής.
• Ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, όπως ο υποθυρεοειδισμός ή το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), επηρεάζουν τον μεταβολισμό και μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση του σωματικού βάρους. Οι ορμονικές διακυμάνσεις παίζουν επίσης ρόλο, ιδίως στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης.

 

Επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία

Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία είναι ευρείες και σοβαρές. Τα άτομα με παχυσαρκία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για:

• καρδιακές παθήσεις, υπέρταση και εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Διαβήτη τύπου 2 καθώς το υπερβολικό σωματικό λίπος μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιεί την ινσουλίνη.
• Μυοσκελετικά προβλήματα ιδιαίτερα στα γόνατα, τα ισχία και τη σπονδυλική στήλη.
• Προβλήματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η χαμηλή αυτοεκτίμηση, εν μέρει λόγω του κοινωνικού στίγματος και των σωματικών περιορισμών.

 

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η παχυσαρκία;

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτεί συνήθως μια ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη προσέγγιση, που περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, ιατρική θεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη. Σε γενικές γραμμές η παχυσαρκία μπορεί να αντιμετωπιστεί με:

• Αλλαγές στη διατροφή. Η μείωση της θερμιδικής πρόσληψης είναι απαραίτητη για την απώλεια βάρους. Ωστόσο, οι πάσχοντες δεν πρέπει να επικεντρώνονται μόνο στη μείωση των θερμίδων αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της διατροφής. Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε τρόφιμα ολικής άλεσης, λαχανικά, φρούτα, άπαχες πρωτεΐνες και δημητριακά συμβάλλει στην απώλεια βάρους, προσφέροντας παράλληλα στον οργανισμό τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
• Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για τη διαχείριση της παχυσαρκίας, και σε αυτό το σημείο η φυσιοθεραπεία διαδραματίζει βασικό ρόλο.
• Φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται από γιατρό
• Βαριατρική χειρουργική επέμβαση, για άτομα με σοβαρή παχυσαρκία.

 

Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στη διαχείριση της παχυσαρκίας

Η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα παχύσαρκα άτομα να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις επιπτώσεις που συνοδεύουν την κατάστασή τους. Οι φυσικοθεραπευτές καταρτίζουν εξατομικευμένα προγράμματα που λαμβάνουν υπόψη τους ιδιαίτερους παράγοντες που αφορούν τη ζωή και την υγεία του εκάστοτε ασθενή.

Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση ακολουθεί τα εξής βήματα:

• Αξιολόγηση του ιατρικού ιστορικού του ατόμου και υπολογισμός του Δείκτη Μάζας Σώματος.
• Αξιολόγηση του τρέχοντος επιπέδου σωματικής δραστηριότητας.
• Παροχή εξατομικευμένου προγράμματος σωματικής άσκησης, το οποίο συμπεριλαμβάνει ασκήσεις αντίστασης, ενδυνάμωσης, καρδιαγγειακές ασκήσεις, ασκήσεις ισορροπίας και συντονισμού των άκρων, ακόμα και ασκήσεις αναπνοής.

Ο φυσικοθεραπευτής βοηθά το παχύσαρκο άτομο να ασκηθεί με ασφαλή τρόπο, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο τραυματισμού. Είναι ο πιο σημαντικός συνοδοιπόρος στην απώλεια βάρους και στη βελτιστοποίηση της φυσικής του κατάστασης και, ταυτόχρονα, στην προώθηση της σωματικής και ψυχικής του υγείας, Έτσι, τα παχύσαρκα άτομα καταφέρνουν να κινούνται και να λειτουργούν καλύτερα, έχοντας έναν πιο ενεργητικό τρόπο ζωής που, σε συνδυασμό με σωστή και ισορροπημένη διατροφή, θα οδηγήσει στην επιθυμητή απώλεια βάρους

 

Πώς μπορεί να προληφθεί η παχυσαρκία;

• Τακτική σωματική δραστηριότητα με τουλάχιστον 150 λεπτά αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης την εβδομάδα και τη συμπερίληψη δραστηριοτήτων μυϊκής ενδυνάμωσης δύο φορές την εβδομάδα.
• Ισορροπημένη διατροφή με τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά, μείωση της πρόσληψης ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφίμων.
• παρακολούθηση του βάρους σε τακτά χρονικά διαστήματα
• διαχείριση του άγχους

 

Η παχυσαρκία επηρεάζει την υγεία με πολλούς τρόπους ωστόσο μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με μια ολοκληρωμένη προσέγγιση. Η φυσικοθεραπεία  μπορεί να βοηθήσει τους πάσχοντες να αντιμετωπίσουν τα σωματικά προβλήματα με εξατομικευμένα προγράμματα άσκησης, στρατηγικές διαχείρισης του πόνου και εκπαίδευση.