Το κάταγμα επιγονατίδας αποτελεί μια από τις πλέον σοβαρές και λειτουργικά περιοριστικές κακώσεις της άρθρωσης του γόνατος. Η επιγονατίδα, το σησαμοειδές οστό που βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος του γόνατος, ενσωματώνεται στον τένοντα του τετρακέφαλου και παίζει καθοριστικό ρόλο στη μηχανική της άρθρωσης. Η παρουσία της βελτιώνει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της έκτασης του γόνατος, καθώς και τη μετάδοση δυνάμεων κατά την κίνηση. Όταν το οστό αυτό υποστεί κάταγμα, η αλυσίδα της κινητικής συνέργειας του μηχανισμού έκτασης διακόπτεται και έχει ως αποτέλεσμα σημαντική δυσλειτουργία.
Τι είναι το κάταγμα επιγονατίδας;
Το κάταγμα επιγονατίδας περιλαμβάνει οποιονδήποτε τραυματισμό που οδηγεί σε ρωγμή ή πλήρη διάσπαση της συνέχειας του συγκεκριμένου οστού. Τα κατάγματα αυτά μπορούν να ταξινομηθούν ως εγκάρσια, κατακόρυφα, πολυθραυσματικά, αποσπαστικά ή και ανοικτά. Ιδιαίτερη σημασία για τη θεραπευτική στρατηγική έχει το αν το κάταγμα είναι σταθερό ή ασταθές, αν υπάρχει μετατόπιση των οστικών αποσπασμάτων και αν διατηρείται η λειτουργία του εκτατικού μηχανισμού.
Αιτίες και παράγοντες πρόκλησης
Το κάταγμα επιγονατίδας οφείλεται κυρίως σε άμεσο τραυματισμό, όπως πτώση πάνω στο γόνατο ή πρόσκρουση σε σκληρή επιφάνεια. Άλλος μηχανισμός είναι η έμμεση κάκωση λόγω ισχυρής και απότομης συστολής του τετρακεφάλου, η οποία μπορεί να προκαλέσει αποσπαστικό κάταγμα, ειδικά σε περιπτώσεις μυϊκής ανισορροπίας ή οστικής ευθραυστότητας. Η ηλικία, η οστεοπόρωση, η παρουσία προηγούμενων τραυματισμών και η μείωση της μυϊκής μάζας σχετίζονται άμεσα με την πιθανότητα εμφάνισης κάταγματος επιγονατίδας.
Συμπτώματα
Το κάταγμα επιγονατίδας προκαλεί:
- Οξύ, εντοπισμένο πόνο στο πρόσθιο μέρος του γόνατος
- Αδυναμία έκτασης του σκέλους
- Πρήξιμο και αιμάτωμα στην περιοχή
- Δυσκολία ή αδυναμία στήριξης στο τραυματισμένο σκέλος
- Σε σοβαρά κατάγματα, μπορεί να είναι εμφανής παραμόρφωση ή αστάθεια
Η απώλεια της λειτουργικότητας είναι άμεση, καθώς η επιγονατίδα εμπλέκεται στην κάθετη μετάδοση της δύναμης από τον τετρακέφαλο στο κάτω άκρο.
Η διάγνωση βασίζεται στη φυσική εξέταση και επιβεβαιώνεται με ακτινογραφία γόνατος. Ο απεικονιστικός έλεγχος βοηθά στον καθορισμό του τύπου κατάγματος και της ενδεχόμενης μετατόπισης των θραυσμάτων. Σε περιπτώσεις αμφιβολίας ή πολυθραυσματικών καταγμάτων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί αξονική τομογραφία για λεπτομερέστερη αξιολόγηση.
Πώς αντιμετωπίζεται το κάταγμα επιγονατίδας;
Η θεραπευτική προσέγγιση διαφέρει ανάλογα με το είδος του κατάγματος:
- Συντηρητική θεραπεία, η οποία ενδείκνυται όταν δεν υπάρχει μετατόπιση. Περιλαμβάνει χρήση νάρθηκα σε έκταση για 4-6 εβδομάδες, περιορισμό φόρτισης και σταδιακή αποκατάσταση.
- Χειρουργική επέμβαση, συστήνεται συνήθως σε μετατοπισμένα ή ασταθή κατάγματα. Πραγματοποιείται οστεοσύνθεση με βελόνες, σύρματα ή πλάκες. Η πρώιμη κινητοποίηση αποτελεί στόχο για την αποφυγή δυσκαμψίας. Η χειρουργική αποκατάσταση επιτυγχάνει την ανατομική επαναφορά της επιγονατίδας, όμως από μόνη της δεν διασφαλίζει την επαναφορά της λειτουργικότητας. Ακολουθεί μια απαιτητική περίοδος φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης, η οποία είναι πολύ σημαντική για την αποκατάσταση της κινητικότητας και της σταθερότητας του γόνατος.
Ο ρόλος της Φυσικοθεραπείας μετά από κάταγμα επιγονατίδας
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αποκατάστασης μετά από κάταγμα επιγονατίδας, ανεξαρτήτως αν η αρχική αντιμετώπιση ήταν συντηρητική ή χειρουργική. Ο πρωταρχικός στόχος είναι η αποκατάσταση του εύρους κίνησης και της μυϊκής ισχύος του τετρακεφάλου, χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η σταθερότητα του κατάγματος. Η προσέγγιση είναι σταδιακή και εξατομικευμένη.
Ο φυσικοθεραπευτής εφαρμόζει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει:
- Φυσικά μέσα (παγοθεραπεία, θερμοθεραπεία, ηλεκτροθεραπεία, laser, υπέρηχο, στοχευμένες ραδιοσυχνότητες, biofeedback, μαγνητικό διεγέρτη, κρουστικό υπέρηχο)
- Κινησιοθεραπεία (διατάσεις, ασκήσεις ενδυνάμωσης, ασκήσεις με έμφαση στην ιδιοδεκτικότητα και στην κιναισθησία)
- Ειδικές τεχνικές κινητοποίησης (Ackermann)
- Περίδεση (Kinesio taping)
- Βελονισμός (dry needling)
- Εκπαίδευση του ασθενή και ενημέρωση για την παθολογία του καθώς και για τις δραστηριότητες που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ή να τον επιβαρύνουν περισσότερο
- Θεραπευτική άσκηση (λειτουργική επανεκπαίδευση, ασκήσεις νευρομυϊκού συντονισμού).
- Συμβουλές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη ενδεχόμενης επιδείνωσης.
Η διάρκεια και η ένταση του προγράμματος αποκατάστασης προσαρμόζονται εξατομικευμένα, με βάση την πρόοδο της επούλωσης και τη γενική φυσική κατάσταση του ασθενούς.
Το κάταγμα επιγονατίδας είναι ένας τραυματισμός που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή τόσο κατά τη φάση της αρχικής αντιμετώπισης όσο και κατά την αποκατάσταση. Η επιτυχημένη ορθοπεδική θεραπεία αποτελεί το πρώτο βήμα, η επιστροφή, όμως, στη λειτουργικότητα και στην ποιότητα ζωής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εξειδικευμένη και εξατομικευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση.
