Ως σπαστικότητα ορίζεται η αύξηση του φυσιολογικού μυϊκού τόνου, ο οποίος μεταφράζεται στην αντίσταση που παρουσιάζουν οι μύες σε κάθε προσπάθεια παθητικής κίνησης. Ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει είναι οι μύες να γίνονται πιο άκαμπτοι και πιο σκληροί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κίνηση των μελών του σώματος να μην είναι πλέον ρευστή. Συχνά αλλά λανθασμένα συγχέεται με την παράλυση. Η παράλυση αφορά την αδυναμία του μυ να κινηθεί ενώ η σπαστικότητα αφορά την καθήλωση του μυ σε μια θέση από την οποία είναι δύσκολο να κουνηθεί καθώς συναντά αντίσταση.
Η σπαστικότητα αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα σε άτομα που αντιμετωπίζουν παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κακώσεις του νωτιαίου μυελού και άλλες. Βασικό χαρακτηριστικό της σπαστικότητας αποτελούν οι ακούσιες μυϊκές συσπάσεις οι οποίες μπορεί να είναι είτε συνεχείς είτε διακοπτόμενες και οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η σπαστικότητα μπορεί να δυσκολέψει με ποικίλους τρόπους την καθημερινότητα των ασθενών καθώς ακόμα και οι πιο απλές κινήσεις καθίστανται δύσκολες ή και αδύνατες. Οι ασθενείς που πάσχουν από σπαστικότητα αντιμετωπίζουν συνέπειες όπως:
Η σπαστικότητα αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα σε άτομα που αντιμετωπίζουν παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κακώσεις του νωτιαίου μυελού και άλλες. Βασικό χαρακτηριστικό της σπαστικότητας αποτελούν οι ακούσιες μυϊκές συσπάσεις οι οποίες μπορεί να είναι είτε συνεχείς είτε διακοπτόμενες και οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η σπαστικότητα μπορεί να δυσκολέψει με ποικίλους τρόπους την καθημερινότητα των ασθενών καθώς ακόμα και οι πιο απλές κινήσεις καθίστανται δύσκολες ή και αδύνατες. Οι ασθενείς που πάσχουν από σπαστικότητα αντιμετωπίζουν συνέπειες όπως:
Αντιμετώπιση της σπαστικότητας και Φυσικοθεραπεία
Οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν σπαστικότητα λόγω βλάβης του κεντρικού νευρικού τους συστήματος μπορούν να ανακουφίσουν, τουλάχιστον έως ένα βαθμό, τα ενοχλητικά συμπτώματα με φαρμακευτική αγωγή, με εγχύσεις απευθείας στους μύες, με botox (τοξίνη αλλαντίασης) ακόμα και με χειρουργική εμφύτευση αντλίας η οποία παρέχει τη ενδεδειγμένη κάθε φορά ποσότητα φαρμάκου απευθείας σε συγκεκριμένα σημεία του νευρικού συστήματος.
Η Φυσικοθεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει αποτελεσματικά τους ασθενείς με σπαστικότητα. Η εκπαίδευση για τη σωστή τοποθέτηση του ασθενή τόσο στο κρεβάτι όσο και σε κάθισμα μπορεί να εμποδίσει την αύξηση της σπαστικότητας ενώ και η διαμόρφωση του αναπηρικού αμαξιδίου αλλά και η τροποποίηση του χώρου στον οποίο ζει και κινείται ο ασθενής μπορούν να έχουν τα ίδια θετικά αποτελέσματα. Επίσης, η επανεκπαίδευση στην εκτέλεση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων με τρόπο ώστε αφενός να παραμείνουν λειτουργικές και αφετέρου να μην πυροδοτούν τη σπαστικότητα, οι ασκήσεις ενδυνάμωσης, η ηλεκτρική διέγερση και η εξειδικευμένες διατάσεις μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα αποτελεσματικές τεχνικές στην αντιμετώπιση της σπαστικότητας.
Σε κάθε περίπτωση στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι να βελτιώσει τη λειτουργικότητα του ασθενούς, να εξομαλύνει τα ορθοπεδικά προβλήματα και να βοηθήσει τον ασθενή να αυτοεξυπηρετείται και να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Η σπαστικότητα από μόνη της δεν είναι αυτοσκοπός και ο Φυσικοθεραπευτής μετά την αξιολόγηση θα πρέπει να βρει τρόπους να τη διαχειριστεί. Δεν είναι εξάλλου λίγοι οι ασθενείς εκείνοι που γίνονται λειτουργικοί εξαιτίας της σπαστικότητας.
και επώδυνες
Αντιμετώπιση της σπαστικότητας και Φυσικοθεραπεία
Οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν σπαστικότητα λόγω βλάβης του κεντρικού νευρικού τους συστήματος μπορούν να ανακουφίσουν, τουλάχιστον έως ένα βαθμό, τα ενοχλητικά συμπτώματα με φαρμακευτική αγωγή, με εγχύσεις απευθείας στους μύες, με botox (τοξίνη αλλαντίασης) ακόμα και με χειρουργική εμφύτευση αντλίας η οποία παρέχει τη ενδεδειγμένη κάθε φορά ποσότητα φαρμάκου απευθείας σε συγκεκριμένα σημεία του νευρικού συστήματος.
Η Φυσικοθεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει αποτελεσματικά τους ασθενείς με σπαστικότητα. Η εκπαίδευση για τη σωστή τοποθέτηση του ασθενή τόσο στο κρεβάτι όσο και σε κάθισμα μπορεί να εμποδίσει την αύξηση της σπαστικότητας ενώ και η διαμόρφωση του αναπηρικού αμαξιδίου αλλά και η τροποποίηση του χώρου στον οποίο ζει και κινείται ο ασθενής μπορούν να έχουν τα ίδια θετικά αποτελέσματα. Επίσης, η επανεκπαίδευση στην εκτέλεση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων με τρόπο ώστε αφενός να παραμείνουν λειτουργικές και αφετέρου να μην πυροδοτούν τη σπαστικότητα, οι ασκήσεις ενδυνάμωσης, η ηλεκτρική διέγερση και η εξειδικευμένες διατάσεις μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα αποτελεσματικές τεχνικές στην αντιμετώπιση της σπαστικότητας.
Σε κάθε περίπτωση στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι να βελτιώσει τη λειτουργικότητα του ασθενούς, να εξομαλύνει τα ορθοπεδικά προβλήματα και να βοηθήσει τον ασθενή να αυτοεξυπηρετείται και να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Η σπαστικότητα από μόνη της δεν είναι αυτοσκοπός και ο Φυσικοθεραπευτής μετά την αξιολόγηση θα πρέπει να βρει τρόπους να τη διαχειριστεί. Δεν είναι εξάλλου λίγοι οι ασθενείς εκείνοι που γίνονται λειτουργικοί εξαιτίας της σπαστικότητας.
