Άσθμα και διαχείριση με Φυσικοθεραπεία
Το άσθμα είναι μια γνωστή πάθηση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για μια χρόνια αναπνευστική πάθηση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των αεραγωγών, βρογχοσυστολή και υπερβολική παραγωγή βλέννας και προκαλεί επεισόδια δύσπνοιας, συριγμού και βήχα. Παραδοσιακά αντιμετωπίζεται ή διαχειρίζεται με φαρμακευτική αγωγή ενώ και η φυσικοθεραπεία προσφέρει μια αποτελεσματική συμπληρωματική λύση που μπορεί να βοηθήσει τους πάσχοντες να διαχειριστούν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν τη λειτουργία των πνευμόνων τους.
Το άσθμα χαρακτηρίζεται από περιοδικές εξάρσεις, οι οποίες είναι αποτέλεσμα διαφόρων περιβαλλοντικών και φυσιολογικών παραγόντων. Η στένωση των αεραγωγών στο άσθμα προκύπτει από τρεις πρωταρχικούς μηχανισμούς:
- Φλεγμονή και διόγκωση των τοιχωμάτων των αεραγωγών.
- Συστολή των βρογχικών μυών, μειώνοντας τη ροή του αέρα
- Αυξημένη παραγωγή βλέννας, που οδηγεί σε περαιτέρω απόφραξη
Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για το άσθμα;
Τα άτομα με άσθμα εμφανίζουν εξάρσεις ή «κρίσεις άσθματος» όταν εκτίθενται σε ορισμένους εκλυτικούς παράγοντες, όπως:
- Αλλεργιογόνα (ακάρεα σκόνης, γύρη, τρίχωμα κατοικίδιων ζώων, μούχλα)
- Ερεθιστικοί παράγοντες (καπνός τσιγάρου, ρύπανση, έντονες οσμές)
- Αναπνευστικές λοιμώξεις (ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις που φλεγμαίνουν τους αεραγωγούς)
- Αλλαγές του καιρού (κρύος αέρας, υγρασία, απότομη πτώση της θερμοκρασίας)
- Βρογχοσύσπαση που προκαλείται από την άσκηση (ειδικά σε ξηρό ή κρύο αέρα)
- Στρες και άγχος, τα οποία μπορεί να αυξήσουν την ευαισθησία των αεραγωγών και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
Ο εντοπισμός και η διαχείριση των εκλυτικών παραγόντων είναι πολύ σημαντικά για την διαχείριση του άσθματος και την πρόληψη των συχνών εξάρσεων της νόσου.
Ποια συμπτώματα εμφανίζει το άσθμα;
Τα συμπτώματα του άσθματος μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά και συχνά αυξομειώνονται με βάση την έκθεση στο περιβάλλον, τη σωματική δραστηριότητα ή τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Επίσης, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους παράγοντες που τα προκαλούν. Τα συνήθη συμπτώματα του άσθματος περιλαμβάνουν:
- Δύσπνοια, ιδίως κατά την άσκηση
- Συριγμός κατά την εκπνοή
- Σφίξιμο στο στήθος, το οποίο μπορεί να μοιάζει με πίεση ή δυσφορία
- Επίμονος βήχας, ιδιαίτερα τη νύχτα ή νωρίς το πρωί
- Δυσκολία στην αναπνοή, η οποία επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια μιας κρίσης άσθματος.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι κρίσεις άσθματος μπορεί ακόμα και να θέσουν τη ζωή των ασθενών σε κίνδυνο και να χρειάζονται επείγουσα ιατρική παρέμβαση.
Παραδοσιακοί τρόποι αντιμετώπισης του άσθματος
Η παραδοσιακή αντιμετώπιση του άσθματος περιλαμβάνει συνήθως φαρμακευτική αγωγή (με βρογχοδιασταλτικά, κορτικοστεροειδή και βιολογικές θεραπείες), αποφυγή γνωστών αλλεργιογόνων και ερεθιστικών παραγόντων, χρήση φίλτρου αέρα και αλλαγές στον τρόπο ζωής (πχ διαχείριση του στρες και τακτική άσκηση).
Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στη διαχείριση του άσθματος
Η φυσικοθεραπεία συνήθως λειτουργεί συμπληρωματικά με τη φαρμακευτική αγωγή με στόχο να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της αναπνοής, τη λειτουργία των πνευμόνων και τη συνολική μηχανική του αναπνευστικού συστήματος. Για αυτούς τους σκοπού διαθέτει διάφορα μέσα και τεχνικές όπως:
- Τεχνικές επανεκπαίδευσης της αναπνοής
- Φυσικά μέσα (ηλεκτροθεραπεία, laser, biofeedback, μαγνητικό διεγέρτη)
- Κινησιοθεραπεία (διατάσεις, ασκήσεις ενδυνάμωσης, ασκήσεις με έμφαση στην ιδιοδεκτικότητα και στην κιναισθησία)
- Ειδικές τεχνικές κινητοποίησης (Ackermann)
- Βελονισμός (dry needling)
- Εκπαίδευση του ασθενή και ενημέρωση για την παθολογία του καθώς και για τις δραστηριότητες που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ή να τον επιβαρύνουν περισσότερο
- Θεραπευτική άσκηση (αερόβια ικανότητα, λειτουργική επανεκπαίδευση, ασκήσεις νευρομυϊκού συντονισμού).
- Συμβουλές για τη διόρθωση της στάσης σώματος, την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη ενδεχόμενης επιδείνωσης.
Η φυσικοθεραπεία βοηθά τόσο στην άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων όσο και στον μακροπρόθεσμο έλεγχο του άσθματος καθώς βελτιώνει τη λειτουργία των πνευμόνων και τον έλεγχο της αναπνοής, αυξάνει την αντοχή του σώματος μειώνοντας παράλληλα τα συμπτώματα που προκαλούνται από την άσκηση και εκπαιδεύει τους ασθενείς να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις περιόδους έξαρσης.
Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης του άσθματος που συνδυάζει τη φυσικοθεραπεία με τη φαρμακευτική αγωγή, τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την υγεία του αναπνευστικού συστήματος.
