Η δυσλειτουργία ωμοπλάτης αποτελεί ίσως την πιο γνωστή αιτία πόνου και περιορισμού στην κίνηση του ώμου και της άνω ράχης. Αν και δεν είναι πάντα άμεσα αντιληπτή, η διαταραχή στη λειτουργία της ωμοπλάτης έχει σημαντικές επιπτώσεις στη συνολική κινητική αλυσίδα του άνω άκρου, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής, την απόδοση και την καθημερινή λειτουργικότητα των ασθενών. Η σωστή κινητικότητα και σταθερότητα της ωμοπλάτης είναι αναγκαίες για τη φυσιολογική λειτουργία του ώμου και οποιαδήποτε αλλοίωση σε αυτή την ισορροπία μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα.
Τι είναι η δυσλειτουργία ωμοπλάτης;
Η δυσλειτουργία ωμοπλάτης περιγράφει την κατάσταση κατά την οποία η ωμοπλάτη δεν κινείται ομαλά ή συμμετρικά κατά τη διάρκεια της ανύψωσης ή περιστροφής του άνω άκρου. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό και ως scapular dyskinesis, περιλαμβάνει μεταβολές στην κλίση, στη στροφή ή στη θέση της ωμοπλάτης κατά την κίνηση. Η δυσλειτουργία αυτή μπορεί να μην προκαλεί από μόνη της πόνο, αλλά μπορεί να συνδέεται με άλλες παθολογίες, όπως τενοντοπάθειες του ώμου, σύνδρομα πρόσκρουσης ή χρόνιες υπερφορτίσεις.
Τι μπορεί να προκαλέσει τη δυσλειτουργία ωμοπλάτης;
Οι λόγοι που μπορεί να ευθύνονται για τη δυσλειτουργία ωμοπλάτης είναι ποικίλοι.
- Πρώτος παράγοντας είναι οι μυϊκές ανισορροπίες. Όταν οι σταθεροποιητικοί μύες της ωμοπλάτης, όπως ο πρόσθιος οδοντωτός ή ο κάτω τραπεζοειδής, υπολειτουργούν, άλλες μυϊκές ομάδες καλούνται να αντισταθμίσουν αυτή την ανισορροπία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της κινητικής συμπεριφοράς της ωμοπλάτης. Επιπλέον, η μειωμένη κινητικότητα της θωρακικής μοίρας, η κακή στάση σώματος λόγω καθιστικής ζωής ή η εργασία μπροστά σε υπολογιστή για πολλές ώρες, αποτελούν συνήθεις αιτίες της διαταραχής.
- Η δυσλειτουργία της ωμοπλάτης μπορεί να προκύψει επίσης ως συνέπεια τραυματισμών ή κακώσεων, ιδίως σε αθλητές που εκτελούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις υπερέκτασης και έσω στροφής του ώμου, όπως στους κολυμβητές ή στους ρίπτες. Η κίνηση της ωμοπλάτης είναι μια δυναμική διαδικασία που προϋποθέτει συνεργασία μεταξύ μυών, αρθρώσεων και νευρικού συστήματος. Οποιαδήποτε βλάβη ή ασυμμετρία σε αυτά τα συστήματα μπορεί να διαταράξει την ισορροπία και να έχει ως αποτέλεσμα μηχανική επιβάρυνση.
Η κλινική εικόνα της δυσλειτουργίας ωμοπλάτης είναι συχνά παραπλανητική. Ο ασθενής μπορεί να αναφέρει γενικευμένο πόνο στον ώμο ή στην άνω πλάτη, αίσθημα κόπωσης ή μυϊκής κόπωσης, μείωση της δύναμης κατά την ανύψωση του βραχίονα ή αίσθηση «πιασίματος» στην περιοχή της ωμοπλάτης. Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις, παρατηρείται οπτικά η λεγόμενη «πτερυγοειδής ωμοπλάτη» (scapular winging), κατά την οποία η έσω γωνία της ωμοπλάτης προεξέχει από το θωρακικό τοίχωμα κατά την ανύψωση του χεριού.
Ο ρόλος της Φυσικοθεραπείας στη δυσλειτουργία της ωμοπλάτης
Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση στη δυσλειτουργία της ωμοπλάτης είναι πολύ σημαντική. Ο στόχος της φυσικοθεραπείας δεν περιορίζεται μόνο στην αντιμετώπιση του πόνου, αλλά επεκτείνεται στη διόρθωση της αιτίας του προβλήματος, στην αποκατάσταση της φυσιολογικής κινητικής λειτουργίας και στην πρόληψη μελλοντικών υποτροπών. Η αποκατάσταση ξεκινά πάντα με αναλυτική αξιολόγηση της κινητικότητας και του μυϊκού ελέγχου της ωμοπλάτης και του κορμού, ώστε να εντοπιστούν τα μηχανικά ή νευρομυϊκά ελλείμματα.
Ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας μπορεί να περιλαμβάνει:
- Φυσικά μέσα (παγοθεραπεία, θερμοθεραπεία, ηλεκτροθεραπεία, laser, υπέρηχο, στοχευμένες ραδιοσυχνότητες, biofeedback, μαγνητικό διεγέρτη, κρουστικό υπέρηχο)
- Κινησιοθεραπεία (διατάσεις, ασκήσεις ενδυνάμωσης, ασκήσεις με έμφαση στην ιδιοδεκτικότητα και στην κιναισθησία)
- Ειδικές τεχνικές κινητοποίησης (Ackermann)
- Μυοπεριτονιακή απελευθέρωση (Ergon technique).
- Περίδεση (Kinesio taping)
- Βελονισμός (dry needling)
- Εκπαίδευση του ασθενή και ενημέρωση για την παθολογία του καθώς και για τις δραστηριότητες που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα ή να τον επιβαρύνουν περισσότερο
- Θεραπευτική άσκηση (λειτουργική επανεκπαίδευση, ασκήσεις νευρομυϊκού συντονισμού).
- Συμβουλές για τη διόρθωση της στάσης σώματος, την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη ενδεχόμενης επιδείνωσης.
Η αποκατάσταση απαιτεί επιμονή και συστηματική δουλειά. Οι ασκήσεις πραγματοποιούνται σε διαφορετικά στάδια, ξεκινώντας από τον μυϊκό έλεγχο και φτάνοντας στην ενδυνάμωση και στην προσαρμογή των κινήσεων στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής ή της αθλητικής δραστηριότητας. Σε περιπτώσεις όπου η δυσλειτουργία ωμοπλάτης σχετίζεται με σκολίωση, ασυμμετρία ή προηγούμενο τραυματισμό, η φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει και εργονομικές παρεμβάσεις και οδηγίες για τροποποίηση δραστηριοτήτων.
Η δυσλειτουργία ωμοπλάτης δεν είναι μια απλή “κακή στάση” ή μια προσωρινή ενόχληση. Είναι μια σύνθετη μυοσκελετική διαταραχή που απαιτεί εξειδικευμένη προσέγγιση και αφοσίωση. Με τη βοήθεια της φυσικοθεραπείας, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επανακτήσουν πλήρη κινητικότητα, να μειώσουν τον πόνο και να προλάβουν τη μετάπτωση σε πιο σοβαρές παθήσεις του ώμου ή της πλάτης.
